Het eerste zomerfeest van het Vlaamsch Verbond (het latere KVHV) werd gehouden op 2 juni 1904 (Sacramentsdag) in de voortuin van de voormalige abdij van Vlierbeek (Kessel-Lo). Het was georganiseerd naar aanleiding van de huldiging van de Vlaamse hoogleraar en later minister Joris Helleputte (bouwer van onder meer het Justus-Lipsiuscollege) bij zijn verkiezing tot lid van de Koninklijke Vlaamse Academie. Na de huldespeeches werden verschillende volksspelen gehouden: ringsteken per fiets, 100 meter sprint, karabijnschieten, eierkoers per fiets, zaklopen en een zangwedstrijd. Er waren ook talrijke vaten Munich (bruin Münchens bier) en als prijzen rookartikelen en fijne sigaren.

Op het tweede zomerfeest (22 juni 1905), kwamen er een aantal nieuwe volksspelen bij: trampolinespringen, verspringen, hindernissenloop en vogelenpik. Er was ook een optreden van Sjarel Verhoeft, een Leuvense kluchtzanger.

Het zomerfeest kende een zodanige bijval dat het jaar na jaar tot aan het uitbreken van de eerste wereldoorlog geregeld op Sacramentsdag werd ingericht. Jef vanden Eynde (verbondspraeses 1905-1907 en hoofdredacteur van Ons Leven 1901-1908) maakte van de Vlierbeekfeesten grootste gebeurtenissen. Hij liet zelfs het Wiener Damenorchester optreden en betaalde dit uit eigen zak.

Na de eerste wereldoorlog werd de traditie hervat en de Vlierbeekfeesten werden elk jaar op Onze-Heer-Hemelvaart gehouden. De studenten trokken 's namiddags stoetsgewijze naar de abdij, voorafgegaan door de vaandels van het KVHV, de vijf gouwgilden en de gewestelijke clubs en de Verbondsfanfare (zo'n veertig tot vijftig muzikanten). De verbondspraeses en de vijf gildepraesides reden vooraan in open koetsen. Eerst was er een lofmis in de abdijkerk en daarna werd op het kerkhof een bezoek gebracht aan de graven van de hoogleraars Vliebergh en Sencie en vanaf 1955 ook aan dat van studentenleider Jef vanden Eynde. Vervolgens werd de nieuwe Verbondspraeses voor het volgende academiejaar verkozen. Vanuit het dakvenster van het huis van de koster werden er toespraken gehouden door de aftredende en de nieuwe praeses, die door zijn voorganger met het praeseslint werd omhangen. Vanaf de jaren '50 verschenen ook de aftredende en de nieuwe senior seniorum van het Seniorenkonvent in het dakvenster. Toen de koster zijn café sloot, werd deze traditie verder gezet in de herberg De Abdij.

Daarna begonnen de volksspelen, waarvan er enkele oudere geschrapt waren. Er werden ook nieuwe wedstrijden ingevoerd, zoals een wielerwedstrijd, mastklimmen, touwtrekken, tonwerpen, om het hardst roepen en pintje pieren (zonder de handen te gebruiken de mond met water uit een emmer vullen en dit water uitspuwen in een bierglas op enkele meters afstand en om het snelst vullen). De winnende clubs kregen een beker als prijs.

In de jaren '30 kwamen ook de oud-studenten naar Vlierbeek. De oud-studentenbond van het KVHV (het latere KVOHV) hield er op 25 mei 1933 zijn eerste vergadering. Er waren ook professoren en de hoogleraars Bittremieux en Van de Wijer spraken in die jaren de studenten toe vanuit het dakvenster van de koster. Ernest Claes kwam er ook regelmatig naar toe en Marraine, de moeder der Vlaamse studenten, een cafébazin van de Oude Markt, was er altijd. Gustje Peelaerts, een Vlaamsgezinde volkszanger uit de Kempen, trad er meermaals op met zijn trekharmonica. In 1932 trokken de Vlierbeekfeesten uitzonderlijk naar Betekom voor een huldebrenging aan prof. em. Scharpé.

Na een traditie van meer dan vijftig jaar begonnen de Vlierbeekfeesten in de jaren '60 te slabakken. Het vervroegen van de examendata van begin juli naar begin juni had daar zeker iets mee te maken, even als het feit dat het KVHV niet langer de grote overkoepelende studentenorganisatie was en het ledenaantal van de gewestelijke clubs drastisch terugviel. Nadat er na laatste Vlierbeekfeesten in 1961 in heel Kessel-Lo vandalenstreken werden uitgehaald, werd het jaar erna uitgeweken naar de Zoete Waters in Oud-Heverlee, maar dit was slechts een eenmalige gebeurtenis.

Een poging om nieuw leven in de Vlierbeekfeesten te blazen in 1965 bracht geen honderd studenten bijeen. Het jaar nadien begon de strijd om Leuven Vlaams en de democratisering van de universiteit en er was geen interesse meer voor de Vlierbeekfeesten. Toch richtten nog enkele oud-Verbondspraesides op 19 mei 1969 te Vlierbeek het Aktiekomitee Leuven op.

Tien jaar later, op dinsdag 8 mei 1979, met enig heimwee naar de vergane glorie van Vlierbeek, richtte het Seniorenkonvent in het hart van Leuven, waar eens het College Het Verken stond, de eerste studentenfeesten in. Net zoals vroeger hadden er in de namiddag volksspelen plaats om het folkloristisch karakter van de feesten te accentueren. Ondertussen werd aan verschillende amateursgroepen en artiesten de mogelijkheid geboden om hun artistieke talenten voor een ruimer publiek ten toon te spreiden en in de vooravond mocht Raymond van het Groenewoud de festiviteiten afsluiten.

Een jaar later verhuisden de feesten van mei naar oktober en van het Hogeschoolplein naar de Muntstraat en de ’s Meyerstraat. Daar konden de gilden en de clubs bij het Seniorenkonvent standjes huren om zodoende werderzijds zaad in het bakje te brengen met attracties gaande van studentikoze podiumprestaties tot platvloerse marktkramerij. Op die manier duurde het tot halverwege de jaren '80 vooraleer de commerciële melkkoe van de studentenfeesten tot de laatste druppel uitgemolken was.

Sinds het begin van de jaren '90 vond de verkiezing van Verbondspraeses (met enkel een kiescantus) meestal terug plaats in Vlierbeek. Zo werden daar o.a. Janklaas Gillis (1993 en 1994), Frederik Pieters (1997), Vic Mortelmans (1998), Tom Peeters (1999), Frederik Tirez (2000), Filip De Cauwer (2001) en Koen Bosquet (2002) tot praeses van het KVHV Leuven verkozen.

Het Seniorenkonvent en het KVHV besloten in 2003 de bijna honderdjarige traditie terug leven in te blazen. Op 7 mei 2003, een zonnige woensdag, verzamelden een zeventigtal kleurdragende studenten voor het stadhuis. Vandaar vertrokken ze in stoet naar Kessel-Lo, met vooraan een huifkar waarop de Fanfare het stapritme aangaf en waar er ook drank beschikbaar was. Tegen drie uur kwam de stoet aan in Vlierbeek en werd er gestart met de vijfkamp. Deze vijfkamp bestond uit touwtrekken, zaklopen en oude volksspelen. De clubs werden naargelang hun clubcafé (Vagant/Rodin's, Peroket, Ambiorix/Confrater en den Boule) in vier teams ingedeeld. De twee beste teams die hier uitkwamen, speelden een voetbalmatch voor de wisselbeker. Het team Ambiorix/Confrater (Ambifrère) won uiteindelijk met 3-2 tegen de Peroket. Intussen werden er ook hotdogs uitgedeeld. Dan was het tijd om te cantussen. Iedereen schoof aan aan de corona en gedurende een tweetal uren vloeide het gerstenat rijkelijk. Daarna toog iedereen terug naar Leuven, waar er nog een vat in Den Boule werd gegeven en iedereen tot in de vroege uurtjes doorfeestte.

Op woensdag 28 april 2004 organiseerden SK en KVHV weer een editie. Dit maal werd er gevoetbald, aan touwtrekken gedaan en weer werd er afgesloten met een cantus. Even dreigde een onweer roet in het eten te gooien toen de stoet in Vlierbeek aankwam, maar na een kwartiertje trok de bui over en kon er verder gefeest worden. Op 4 mei 2005, bij het vijftiende lustrum van het SK, vielen de feesten spijtig genoeg in het water. Door het slechte weer werd de tocht naar Vlierbeek afgelast, ook al omdat de terreinen daar te zompig waren. Toch was de dag voor het opgekomen volk geen maat voor niets: er werden volksspelen en een cantus in de Confrater georganiseerd. Op 3 mei 2005 trokken een tachtigtal studenten onder de stralende zon opnieuw naar Vlierbeek. De clubs werden wederom per café in ploegen verdeeld: Ambiorix, Boule, Peroket en Vagant. Er werd onder meer aan reuzenmikado, touwtrekken, armworstelen, zaklopen, voetbal en bierestafette gedaan. Het geheel werd wederom afgesloten met een openluchtcantus en iedereen had zich weer geweldig geamuseerd. In 2007 waren de Vlierbeekfeesten gepland op 9 mei, maar omwille van het slechte weer werden ze vervangen door een massacantus in Ons Huis. Ook in 2008 gingen ze niet door en werden ze vervangen door een bezoek aan de luchtmachtbasis van Kleine-Brogel. De voorbije jaren gingen ze opnieuw gingen door op 6 mei 2009 en 5 mei 2010, telkens met een zeventigtal aanwezigen.

Men vindt ook een beschrijving van de Vlierbeekfeesten in Ons Leven van Jozef de Cock (1907) en in Vlierbeek of de Memoires van de Sloeber van Jan Joostens (1982).

Peter Dirix

¹Dr. Mon de Goeyse, O vrij-studentenheerlijkheid, Universitaire Pers Leuven, 1987, ISBN 90-6186-251-5.